2025 staat voor de deur, en zoals bij elk oneven kalenderjaar brengt dat een nieuwe loonnorm met zich mee. Deze norm bepaalt de maximale marge voor de stijging van de loonkosten in de periode 2025-2026. Omdat werkgevers hun budgetten voor 2025 moeten vastleggen, bieden we praktische handvatten om deze oefening zo goed mogelijk af te ronden.
De loonnorm in een notendop
De loonnorm (voluit: de maximale beschikbare marge voor de loonkostenontwikkeling) is een macro-economisch instrument dat de maximale stijging van de loonkost over een periode van twee jaar vastlegt ten opzichte van de loonkost over de vorige tweejaarlijkse periode.
Concreet houdt de loonnorm 2025-2026 in dat de loonkost over de periode 2025-2026 slechts met een bepaald percentage mag stijgen ten opzichte van de loonkost over 2023-2024. Daarbij worden de automatische index en de baremieke verhogingen niet meegerekend.
Het uiteindelijke doel van de loonnorm bestaat erin om de werkgelegenheid in België te vrijwaren door de competitiviteit van onze bedrijven te vrijwaren ten opzichte van de ons omringende buurlanden (Nederland, Frankrijk en Duitsland). Hoe? Door de stijging van de loonkost onder controle te houden.
Concreet doet men dat door een rem te zetten op de motor van de loonvorming, zijnde de vakbonden op het sectoraal niveau. Sectorale cao’s die zouden ingaan tegen de loonnorm, kunnen namelijk geen algemene toepassing krijgen (of in juridische termen: zij kunnen niet algemeen verbindend worden verklaard).
Het hoeft niet benadrukt worden dat de loonnorm daarom gevoelig ligt bij de werknemersorganisaties. Zij worden namelijk gefnuikt in hun fundamenteel recht op collectief onderhandelen. Maar ook voor de werkgevers ligt de loonnorm gevoelig, omdat op basis van dezelfde wet de automatische loonindex en de baremieke verhogingen worden gegarandeerd.
Wat betekent dit voor werkgevers?
Werkgevers die de loonnorm overschrijden, riskeren een administratieve geldboete van maximaal €5.000 per inbreuk. Toch zijn in de praktijk maar bitter weinig rechtszaken bekend waarin de loonnorm een rol speelde. Vaak pakt de loonnorm juist positief uit voor werkgevers.
Een recent voorbeeld is een uitspraak van de Arbeidsrechtbank Antwerpen (13 juni 2024), waarin werd bepaald dat een voorafgaande toetsing van de loonnorm gerechtvaardigd is als cao-afspraken de norm rekenkundig onmogelijk maken. Ook in deze zaak viel het oordeel uit in het voordeel van de werkgever.
Timing: wanneer kennen we de loonnorm 2025-2026?
De procedure voor de loonnorm begint met een verslag van de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven (CRB), dat uiterlijk 15 december 2024 beschikbaar moet zijn. Daarna volgt overleg tussen de sociale partners, met als doel vóór 15 januari 2025 een interprofessioneel akkoord (IPA) te bereiken. Als dat niet lukt, bemiddelt de regering en wordt de loonnorm uiteindelijk via een koninklijk besluit vastgesteld.
Gezien de huidige politieke context en eerdere ervaringen, lijkt het waarschijnlijk dat de loonnorm pas halverwege maart 2025 bekend zal zijn. Voor werkgevers die hun budgetten willen voorbereiden, biedt dit weinig houvast.
Ook al zullen we het definitieve verdict pas in de loop van januari 2025 kennen, er is wel een tussentijds rapport van de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven (CRB) waarop we kunnen terugvallen. En daaruit blijkt dat de loonnorm voor 2025-2026 naar alle waarschijnlijkheid 0% zal bedragen.
"Op basis van het tussentijds rapport van de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven is het meer dan waarschijnlijk dat de loonnorm 2025-2026 gelijk zal zijn aan 0%. De loonkost over 2025-2026 mag dus bovenop de automatische loonindex en de baremieke verhogingen niet stijgen ten opzichte van 2023-2024.
Automatische indexering en loonnorm 2025-2026
Hoewel de loonnorm dus naar verwachting 0% zal bedragen, moeten werkgevers rekening houden met de automatische loonindexering. Voor het grootste paritair comité, PC200, bedraagt deze index 3,58%.
Mogelijke compensatie
Bij een loonnorm van 0% is er vaak sprake van compensatie. Eerder werden bijvoorbeeld ecocheques, maaltijdcheques en consumptiecheques ingevoerd.
De meest waarschijnlijke compensatie voor 2025-2026 lijkt een verhoging van de maaltijdcheques met €1 per maaltijdcheque. Enerzijds ligt dit in lijn met (althans de eerste versie van) de supernota van Bart De Wever. Anderzijds zijn maaltijdcheques vrijgesteld zijn van RSZ-bijdragen, waardoor werkgevers zoveel als mogelijk ontzien worden.
Handvatten voor het personeelsbudget 2025
Om je HR-budget voor 2025 goed in te schatten, hoef je niet te wachten op de definitieve loonnorm.
Neem de volgende punten alvast mee in je planning:
- Automatische loonindexering: reken op een automatische stijging van 3,58% (voor PC200)
- Compensatie: overweeg een verhoging van €1 per maaltijdcheque als conservatieve inschatting.
Door deze richtlijnen te volgen, kun je tijdig je personeelsbudget voorbereiden of bijsturen, ongeacht de timing van de onderhandelingen.
